Vrijdag gaat de eerste islamitische begraafplaats met ‘eeuwige grafrust’ open. Op termijn kunnen daar 1700 moslims een plaats vinden.
De mortuaria in en bij Schiphol hebben voldoende capaciteit. Ook in Nederland kan islamitisch worden begraven. Maar Marokkanen en Turken in Nederland houden toch sterk vast aan de teraardebestelling in het land van herkomst.
Zuidlaren
‘Vrijdag wordt het complex geopend en in principe kunnen dan ook meteen overledenen worden begraven’, zegt Hamed Amrino. Hij is al ruim dertig jaar ondernemer in Nederland, maar werd geboren in Marokko. Amrino is ook voorzitter van de stichting Bijzondere Islamitische Begraafplaatsen in Nederland (Bibin).
Tientallen kerkhoven en begraafplaatsen in Nederland hebben gedeelten voor islamitische graven. Een aparte islamitische begraafplaats was er nog niet. Op 24 april gaat Riyad al-Jannah open, op de plaats van het huidige Lits de Fenix. De eigenaar Floor van Randen verkocht het vorige week.
De begraafplaats heet nu dus Paleis der Tuinen. Bijna zes ton brachten moslims in Nederland bijeen voor de aankoop en het geschikt maken van de eerste 82 graven; uiteindelijk zal er plaats zijn voor 1700 overledenen. Het onbezoldigde werk van Amrino is ongewild extra actueel. Aan de wens van vele Marokkaanse en Turkse Nederlanders om in het land van herkomst te worden begraven, kan door de coronacrisis niet worden voldaan.
Maar begraven in Nederland is iets wat veel moslims niet willen. Het land van herkomst is vaak de laatste wens van de overledene. En in Nederland moeten grafrechten iedere tien tot dertig jaar worden vernieuwd, met de kans op ruiming. Dat staat haaks op het ook in de islam geldende principe van de ‘eeuwige grafrust’. In Zuidlaren is die gegarandeerd, zegt Amrino.
‘Marokko houdt de vluchten niet tegen om moeilijk te doen.’
Het mortuarium op Schiphol bevat momenteel enige tientallen gestorven mensen die uit het buitenland komen of moeten worden gerepatrieerd. Hans Heikoop, algemeen directeur van Zorg Diensten Groep, waaronder het mortuarium valt: ‘Privacy en piëteit staan ook bij ons hoog in het vaandel, daarom vertellen we niets over herkomst en doodsoorzaken van de overledenen. Onze capaciteit is ruim voldoende, omdat we in principe ook zijn ingericht als mortuarium voor calamiteiten. Het transport kent twee beperkingen. Soms is het technisch lastig snel te vervoeren; dat is momenteel zo bij Polen en Suriname. En soms is er geen autorisatie van documenten mogelijk omdat een land dat tegenhoudt of verbiedt; dat is nu eigenlijk alleen aan de orde bij Marokko. Op Turkije kunnen we gewoon met overleden mensen vliegen, er mag alleen geen familie mee.’
Emotie
Niet veel mensen weten dat vlak bij Schiphol, op de plek waar ooit Fokker zat, nog een mortuarium ligt, van uitvaartonderneming Van Vuure. Dirk van Vuure, ook actief binnen ‘Van der Heden IRU International Repatriation and Funeral Directors’: ‘In principe kun je gestorvenen best lang opslaan en de overheid werkt daar nu ook aan mee. Binnen Europa kunnen wij heel wat per auto vervoeren, maar ook dat is moeilijk. Landen zitten op slot, hotels en eten onderweg zijn schaars, veerboten varen niet.
Normaal liggen er nog geen tien mensen bij ons, nu zeker meer. Turken hebben een eigen organisatie voor repatriëring en begraven, Marokkanen werken met een islamitisch procedé vaak met Nederlandse rouwvervoerders.’ Marokko heeft nog relatief lage coronacijfers: 2528 gevallen en 133 doden, gaf de Worldometer vrijdagmiddag aan. Islamitisch voorganger Ibrahim Wijbenga, jongerenwerker in Eindhoven en voorzitter van de stichting Islamitisch Begrafeniswezen: ‘Marokko houdt de vluchten niet tegen om moeilijk te doen, maar omdat het land een redelijk fragiele gezondheidszorg heeft. Gigantische aantallen deels met corona besmette overledenen kunnen en willen ze nu niet herbergen. Spanje en Italië zijn buurlanden, met veel moslims. Marokko zag de pandemie en het drama eromheen daar van nabij en wil die per se niet binnen de grenzen.’
Volgens Wijbenga schuilen in de moslimborst momenteel emotie en ratio. ‘Enerzijds is er de sterke wens om de overledenen toch in eigen land te begraven en de plicht de laatste wens van die gestorvenen uit te voeren. Anderzijds is er besef van de “force majeure” van de coronacrisis nu en de regels van de Wet op de Lijkbezorging, die onbeperkt verblijf in een mortuarium niet toestaan. Bovendien is dat ook niet wenselijk binnen de islam. Balsemen mag niet, begraven in Nederland mag wel, in de soenna, de islamitische traditie, geldt begraven op de plaats waar je overlijdt als legitiem.’
‘Waarom kunnen regels voor Joden en moslims niet hetzelfde zijn?’
Wijbenga denkt dat de coronacrisis een verschuiving in het denken teweegbrengt en dat er sowieso een verschil bestaat tussen de eerste, tweede en derde generatie ‘allochtonen’ in Nederland. ‘Maar het directe effect van de crisis is denk ik niet blijvend.’
Volgens uitvaartorganisatie Yarden laat ongeveer 80 procent van de Nederlandse moslims zich in het land van herkomst begraven. De uitvaartpolissen nu voorzien vaak in het hele traject, de wassing, het transport, twee tickets voor familieleden en de begrafenis. De premies zijn doorgaans niet echt duur, van dertig tot honderd euro per jaar. Dat gaat eigenlijk allemaal al vijftig jaar lang heel erg goed. Het gaat pas veranderen als mensen actief hun wilsbeschikkingen veranderen en dat gebeurt niet zo snel.’
Amrino stelt ook dat de islam begraven in het land waar je woont en sterft helemaal niet in de weg staat. Het gebod is eigenlijk ook dat je het snel doet, een etmaal na overlijden. Hij ziet vooral op lokaal niveau erg veel verschillen. ‘De ene gemeente is de andere niet. In Amsterdam is er de mogelijkheid om een graf te pachten dat in principe niet geruimd mag worden, in Rotterdam komt die mogelijkheid er. In Den Haag kan het niet, maar daar komen misschien grafrechten van honderd jaar. Toch vind ik het vreemd dat het niet kan worden gelijkgetrokken of dat moslims worden gelijkgesteld aan de Joodse gemeenschap. Aan Joodse graven mag niemand komen, dus waarom kan dat ook niet voor moslims?’
Bekijk hier het hele artikel op de website van Nederlands Dagblad.
Bron: Nederlands Dagblad. 20 april 2020.
